नेपालको साहित्य सम्बन्धि केही महत्वपूर्ण प्रश्नउत्तरहरु

मालिकार्जुन खबर प्रकाशितः २०८० भदौ ५

१) नेपाली साहित्यको विकासक्रम लाई कति भागमा बिभाजन गरेर अध्ययन गर्न सकिन्छ ?

-३

२) राष्ट कबिको उपाधिबाट सम्मानित कबि को हुन् ?

-माधव प्रसाद घिमिरे

३) जापानी भाषामा अनुवाद भएको पहिलो नेपाली कीर्ति कुन हो ?

-सेतो बाघ

४) ऊ मेरी अरे कीर्तिका रचयिता को हुन् ?

-सुवास घिसिङ

५) नेपाली भाषाका पहिला कबि कसलाई मानिन्छ ?

-सुवानन्द दास

६) पारिजातको वास्तविक नाम के हो ?

-बिष्णु कुमारी वाइवा

७) नेपालको पहिलो उपन्यास कुन हो ?

-सुमति

८) नेपालमा प्रज्ञाप्रतिष्ठानको सथापना कहिले भएको थियो ?

-बि.स. २०१४ असार ९

९) नेपाली साहित्यमा कथाले कहिले प्रवेश गर्यो ?

-बि.स. १९९३

१०) सडक कबिता क्रान्ति कहिले भएको थियो ?

-बि.स. २०३६

#हालसम्म मदन पुरस्कार पाउने व्यक्ति हरु …

वि सं २०७३ : धृतराष्ट्र -घनश्याम कँडेल
वि सं २०७२ :- ख़ुशी -विजयकुमार पाण्डे
वि.सं.२०७१: खलंङ्गामा हमला-एउटी नर्सको डायरी – राधा पौडेल
वि.सं. २०७०: दमिनी भीर – राजन मुकारुङ
वि.सं. २०६९: सेतो धरती – अमर न्यौपाने
वि.सं. २०६८: जीवन काँडा कि फूल – झमक घिमिरे
वि.सं. २०६७: नेपालका बालीनाली र तिनको दिगो खेती – नरबहादुर साउद
वि.सं. २०६६: एक हातको ताली – युवराज नयाँघरे
वि.सं. २०६५: अन्तर्मनको यात्रा – जगदीश घिमिरे
वि.सं. २०६४: छापामारको छोरो – महेशविक्रम शाह
वि.सं. २०६३: राधा – कृष्ण धारावासी
वि.सं. २०६२: पल्पसा क्याफे – नारायण वाग्ले
वि.सं. २०६१: नयाँ ईश्वरको घोषणा – गोपाल पराजुली
वि.सं. २०५९: अभिनव संस्कृति कोष – हरिराम जोशी
वि.सं. २०५८: नेपालको सिमाना – बुद्धिनारायण श्रेष्ठ
वि.सं. २०५७: अतिरिक्त अभिलेख – दिनेशअधिकारी
वि.सं. २०५६: दु:खान्त नाटकको सृजना परम्परा – डा. केशवप्रसाद उपाध्याय
वि.सं. २०५५: विसर्जन – लोकेन्द्रबहादुरचन्द
वि.सं. २०५३: नेपाली राष्ट्रिय झण्डा– डा. दयाराम श्रेष्ठ
वि.सं. २०५३: सही शब्द – विनोदप्रसाद धिताल
वि.सं. २०५२: सही शब्द – फादर विलियम बर्क हेलिङ्गयाक्स
वि.सं. २०५१: माध्यमिक नेपाली गद्याख्यान – शरदचन्द्र शर्मा भट्टराई
वि.सं. २०५०: पाल्पामा प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका सयदिन – डा. भवेश्वर पंगेनी
वि.सं. २०४९: पागल बस्ती – सरुभक्त
वि.सं. २०४८: मृत्युञ्जय महाकाव्य – भानुभक्त पोखरेल
वि.सं. २०४७: नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा नेपाल प्रजापरिषद्‌को भूमिका – डा. राजेश गौतम
वि.सं. २०४५: ज्योति, ज्योति, महाज्योति – दौलतविक्रम विष्ट
वि.सं. २०४५: उत्सर्ग – राजेश्वर देवकोटा
वि.सं. २०४४: लिच्छवि संवत्‌को निर्णय – नयनराज पन्त
वि.सं. २०४३: वैकुण्ठ एक्सप्रेस – मोहनराज शर्मा
वि.सं. २०४२: प्रत्यागमन – कञ्चन पुडासैनी
वि.सं. २०४०: अलिखित – डा. धुवचन्द्र गौतम
वि.सं. २०३९: माधवी – मदनमणि दीक्षित
वि.सं. २०३८: नदी किनाराका माझी – मोहन कोइराला
वि.सं. २०३७: नरसिंह अवतार – जगदीशशमशेर राणा
वि.सं. २०३६: नेपालका परम्परागत प्रविधि – डा. छविलाल गजुरेल. करुणाकर वैद्य
वि.सं. २०३५: घामका पाइलाहरू – धुर्बचंद्र गौतम
वि.सं. २०३४: लेखनाथ पौड्यालको कवित्वको विश्लेषण तथा मूल्याङ्कन – डा. वासुदेव त्रिपाठी
वि.सं. २०३२: आगत – भवानी भिक्षु
वि.सं. २०३०: लिच्छविकालका अभिलेख – धनवज्र वज्राचार्य
वि.सं. २०२९: आगोका फूलहरू हुन् आगोका फूलहरू होइनन् – इश्वरवल्लभ
वि.सं. २०२८: कर्णाली लोक संस्कृति – प्रदीप रिमाल, डा. चूडामणि बन्धु,बिहारीकृष्ण श्रेष्ठ,स्थिरजङ्ग बहादुर सिंह, सत्यमोहन जोशी
वि.सं. २०२७: नेपाली निर्वाचनको रूपरेखा – महानन्द सापकोटा
वि.सं. २०२७: बेलाइततिर बरालिँदा – ताना शर्मा
वि.सं. २०२५: मङ्गली कुसुम – धर्मराज थापा
वि.सं. २०२५: टिपन-टापन – पारसमणि प्रधान
वि.सं. २०२४: नेपालको छापाखाना र पत्रपत्रिकाको इतिहास – ग्रीष्म बहादुर देवकोटा
वि.सं. २०२४: एब्स्ट्र्याक्ट चिन्तन: प्याज – शंकर लामिछाने
वि.सं. २०२३: मानव महाकाव्य – मोदनाथ प्रश्रित
वि.सं. २०२३: स्रष्टा र साहित्य – उत्तम कुँवर
वि.सं. २०२२: शिरीषको फूल – पारिजात
वि.सं. २०२१: वस्त्र निर्माणकला – लक्ष्मीबहादुर श्रेष्ठ
वि.सं. २०२१: प्राचीन हिन्दू अर्थशास्त्र – नवराज चालिसे
वि.सं. २०२१: प्राकृत पोखरा – मुकुन्दशरण उपाध्याय
वि.सं. २०२१: नेपाली भाषा र साहित्य – बालकृष्ण पोखरेल
वि.सं. २०२०: जोसमनी सन्त परम्परा र साहित्य – जनकलाल शर्मा
वि.सं. २०२०: नैषधीय चरित – कोमलनाथ अधिकारी
वि.सं. २०१९: आमाको सपना – गोपालप्रसाद रिमाल
वि.सं. २०१८: नयाँ सडकको गीत – रमेश विकल
वि.सं. २०१७: विस्फोट – भीमनिधि तिवारी
वि.सं. २०१७: नेपाली राष्ट्रिय मुद्रा – सत्यमोहन जोशी
वि.सं. २०१६: महाकवि देवकोटा – नित्यराज पाण्डे
वि.सं. २०१५: उद्यान – गङ्गाविक्रम सिजापती
वि.सं. २०१५: कवि व्यथित र काव्यसाधना – कृष्णचन्द्र सिंह प्रधान
वि.सं. २०१४: मृत्तिका उद्योग – करुणाकर वैद्य
वि.सं. २०१४: मन – लीलाध्वज थापा
वि.सं. २०१३: अधिकविभव स्थिरविद्युत् उत्पादक – बलराम जोशी
वि.सं. २०१३: जनरल भीमसेन थापा – चित्तरञ्जन नेपाली
वि.सं. २०१३: हाम्रो लोक संस्कृति – सत्यमोहन जोशी

#२०७४ मा प्रदान गरिएका पुरुस्कारहरु

नेपाल रत्न २०७३ – मदन भण्डारी
नेपाल रत्न २०७४ – विपी कोइराला
गकवी सिद्विचरण पुरस्कार २०७४ – वासुदेव त्रिपाठी
मदन भण्डारी पुरस्कार २०७४ – धुर्मुस सुन्तली फाउण्डेसन
गोविन्द वियोगी राष्ट्रिय पत्रकारिता पुरस्कार २०७४ – भैरव
कृष्णप्रसाद भट्टराई राष्ट्रिय पुरस्कार २०७४ – विजय कुमार पाण्डे
गणेशमान सिंह शान्ति पुरस्कार २०७४ – छापगैरी वन उपभोक्ता समुह
द्यमश्रि पुरस्कार २०७३ – नवराज पराजुलि
युवा वर्ष मोति पुरस्कार २०७४ – अनुपम जोसी र ग्यानु अधिकारी
पद्यमश्रि पुरस्कार २०७३ – नवराज पराजुलि
पद्यमश्रि साधना सम्मान २०७३ – रोचक घिमीरे र नगेन्द्रराज सर्मा
विपी साहित्यिक सम्मान २०७४ – डा.अभि सुवेदी
भारतिय पद्यमश्रि पुरस्कार २०१७ – अनुराधा कोइराला
बसुन्धरा श्रि पुरस्कार २०७४ – डा.तारानाथ शर्मा
लेखनाथ काव्य पुरस्कार २०७४ – आरडी प्रभास चटौट
आदिवासी जनजाती राष्टिय पत्रकारिता पुरस्कार २०७४ – सन्तोषी राई, खिम घले र रमिता लामा
भक्तराज आचार्य सँगित पुरस्कार २०७४ – हरिप्रसाद रिमाल
राष्टिय विज्ञान प्रविधि पुरस्कार २०७४ – अनिता विन्दु र अटल मिश्र

# नेपालका लेखहरुको उपाधि

आदिकवि ………………… भानुभक्त आचार्य
युवा कबि ……………… ..मोतीराम भट्ट
आधुनिक कबि ………….गोपाल प्रसाद रिमाल
महाकाबी,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा
तरल कबि ……………. ….फणिन्द्र नेपाल
राष्टकबि …………………… माधवप्रसाद घिमिरे
आशु कबि ………………….सम्भुप्रसाद ढुंगेल
कवीकेशरी ,………………..चित्तधर हृदय
स्वर किन्नरी ………………… तारा देवी
जनकबीकेशरी ……………..धर्मराज थापा
पण्डित राज …………………सोमनाथ सिग्देल
आयामेली कबि ……………… तिलविक्रम नेम्वाङ
इतिहास शिरोमणि ………….बाबुराम आचार्य
संगीत शिरोमणि …………… यज्ञराज शर्मा

# साहित्यकारका उपनामहरु

ताना शर्मा ………………….. तारानाथ शर्मा
रसिक ……………………….अच्छाबहादुर राई
यात्री ………………….,,…… वासु रिमाल
भैरव अर्याल ……………….तिर्थनाथ अर्याल
भवानी भिक्षु ………………. भवानी प्रसाद गुप्ता
रमेश विकल ………………रामेश्वर प्र. शर्मा चालिसे
अभिलाषी …………….. …जितेन्द्र महत
गोठाले …………………….. गोबिन्द बा. मल्ल
मन्जुल ……………………. मेघराज शर्मा नेपाल
जे.बि टुहुरे …………………जुठबहादुर खड्की
प्रेम छोटा ………………. .प्रेमप्रसाद श्रेष्ठ
श्यामल …………………… हरिहर अधिकारी
मोराश ……………………..मोहनराज शर्मा
कदम ……………………..भैरवनाथ रिमाल
सलभ ……………………….राजेन्द्र शर्मा
संजय थापा ………………..प्रदिप नेपाल
प्रवासी ……………………. हरिभक्त कटुवाल
पिडाली ………………….. केशवराज

# प्रमुख साहित्यकारका किर्तिहरु

गोपाल प्रसाद मैनाली …………………………… मसान, यो प्रेम , आमाको सपना
गुरुप्रसाद मैनाली …………………………………..नासो
डा. इश्वर बराल …………………………………सयपत्री , हिमालचुली
कालीप्रसाद रिमाल ……………………………ज्वारभाटा , के छ र जिन्दगि बिताईदिन्छु
केदारमान व्यथित …………………………… एक दिन , जुनेली ,दिवस ,मेरो सपना
भूपी सेरचन …………………………………..परिवर्तन , घुम्ने मेचमाथि अन्धो मान्छे
मोतीराम भट्ट ,…………………………………पिकदुत ,गजेन्द्र मोक्ष
लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा ……………………… मुना मदन , राजकुमार ,सुलोचना
पारिजात ………………………………………शिशिरको फूल, आदिम देश , उसले रोजेको बाटो
दौलतबिक्रम बिष्ट …………………………….एक पाइला अनेकौ याम, मन्जरी, बिग्रेको बाटो
भैरब आर्याल ………………………………जयभुडी, काउकुती , दश अवतार
रमेश विकल ………………………………नया सडकको गीत , बिरानो देशमा, फेरी अर्को तन्ना फेरिन्छ
शंकर लामिछाने ………………………..बिम्ब प्रतिबिम्ब, गोधुली संसार
लिलाध्वज थापा …………………………..अमर माया, मेरो राम
लेखनाथ पौडेल …………………………लक्ष्मी पुजा,तरुण तपसी ,
धरणीधर कोइराला………………………….चन्दन, स्पन्दन,
परशु प्रधान ……………………………….जीवन पथ , सबै बिर्सिएका अनुहार
मोहन कोइराला ……………………………हिमचुली रक्तिम छ, लेक ,सारंगी बोकेको समुद्र
गोबिन्द ब. मल्ल ……………………………. कथै कथा , भूसको आगो, प्रेम र मिर्तु